Transformeren op meerdere niveaus
Een aantal jaren geleden zijn we begonnen met de ‘transformatie’ sociaal domein als onderdeel van de Paragraaf Grote Projecten. Werkenderwijs is één ding duidelijk geworden, de transformatie van het sociaal domein is geen project met een duidelijk begin- en eindpunt. Transformeren is een constante. Ede werkt tegelijkertijd aan drie typen transformatieprocessen in het sociaal domein:
- Transformatie binnen de domeinen. Zo verandert er veel binnen taakgebieden als Wmo of Participatie.
- Transformatie over de domeinen. Dit betreft veranderende samenwerking tussen bijvoorbeeld Jeugd en Wmo.
- Transformatie op landelijk niveau. Dit gaat over de veranderende samenwerking tussen het Rijk en gemeenten.
De context blijft volop in beweging en gemeenten passen zich daarop voortdurend aan.
Waar staan we nu?
We zien dat het sociaal domein aan het transformeren is! Een belangrijk voorbeeld zijn de front office en de integrale Sociale Teams die zijn gestart. Onder andere hierdoor zorgen we ervoor dat er meer gewerkt wordt volgens het principe één gezin, één plan, één regisseur. Het contractmanagement heeft een flinke impuls gekregen.
Tegelijkertijd zijn er ook uitdagingen en lopen we soms vertraging op. De basis voor veel ideeën is het beter samenwerken en dit faciliteren in coronatijd is dat nu juist een extra uitdaging. Natuurlijk wijken we uit naar digitale oplossingen, maar dat is toch echt maar deels een alternatief. Bovendien blijkt in de praktijk dat sommige dingen, zoals het opzetten van samenwerkingen, meer tijd kosten dan we vooraf hadden voorzien.
Belangrijk is om te constateren dat de verandering in de organisatie op gang komt. We brengen met de transformatie een beweging op gang waar we over de verschillende onderdelen van het sociaal domein heen steeds beter samenwerken. We willen onze inwoners zo beter ondersteunen tegen lagere kosten. Ook daar zien we mooie voorbeelden van in de praktijk ontstaan. Domeinoverstijgend samenwerken – wat we samen met het ministerie van VWS, het zorgkantoor en Opella zijn gestart- en OpMaat naar werk –wat we samen met Werkkracht en de Wmo uitvoeren-, zijn prachtige voorbeelden van hoe de getransformeerde organisatie werkt.
We gaan in 2022 door op de ingeslagen weg
In de aanloop naar 2021 dachten we dat we de transformatie in de eerste helft van 2022 ‘af zouden ronden’. Dat wil zeggen, dat de transformatie wordt gedragen en voortgestuwd door de staande organisatie. In de loop van vorig jaar werd duidelijk dat het te vroeg is om deze overgang in te zetten. We richten ons nu op de periode tot eind 2022. Er zijn meerdere redenen om het programma te verlengen:
- Nu de integrale Sociale Teams samenwerken, zien we dat de opgave hier groter is dan verwacht.
- Veel activiteiten in de transformatie zijn gebaseerd op het elkaar ontmoeten. De digitale mogelijkheden zijn fijn, maar kunnen niet alles oplossen. Dat geeft vertraging.
- De belangen zijn groot. We zijn er immers van overtuigd dat de getransformeerde werkwijze onze inwoners beter ondersteunt. Ook is de transformatie belangrijk om binnen de financiële kaders te blijven op de langere termijn.
- Het zorgstelsel is in beweging. Sommige actuele ontwikkelingen zijn ingrijpend, bijvoorbeeld de hervormingsagenda jeugd.
Door de financiële bril gezien, hebben we in het verslagjaar dus niet het gehele (tijdelijke) transformatiebudget kunnen besteden. In de toelichting op de derde W-vraag van Programma 3 leest u dit terug. Daarnaast hebben wij via de decembercirculaire geld gekregen onder de titel Versterking Integraal Werken Sociaal Domein, zie de toelichting op de derde W-vraag van Programma 8 bij de algemene uitkering. Beide componenten van € 240.000 respectievelijk € 184.000 tellen op tot het voorstel tot resultaatbestemming van € 424.000 om de transformatie verder te laten landen in onze organisatie.
Als aangegeven in de eerste alinea transformeren we op meerdere niveaus. Het is belangrijk dat iedereen mee kan blijven doen in onze samenleving. Op nationaal niveau ligt de uitdaging om ons zorgstelstel zodanig om te vormen, dat deze in de toekomst toegankelijk en betaalbaar blijft voor iedereen die zorg nodig heeft.
Kortom, we werken aan een maatschappelijke opgave op het gebied van Gezondheid en Vitaliteit. In het 'Overdrachtsdocument bestuurswissel 2022' leest u meer over de ontwikkelingen die binnen deze opgave spelen. De kern is dat mensen zich vitaal en van waarde voelen in de samenleving. Dat inwoners in een kwetsbare positie kunnen rekenen op gemeenten en gezondheid en vitaliteit worden gestimuleerd en versterkt. Het sociaal domein kan zo gezien worden als een investeringsmogelijkheid in plaats van een kostenpost: door in te zetten op gezondheid en vitaliteit worden zorg en ondersteuning voorkomen. Een beweging van medicaliseren naar preventie.
Financiën
In de toelichting van de derde W-vraag op programma 3 is een overzicht opgenomen waarin het financiële aspect van de transformatieopgave is samengevat. We zien dat het uiteindelijke rekeningresultaat grosso modo is uitgekomen op de prognose die we eerder in de Actualisatie 2021 (Programmabegroting 2022-2025) hebben afgegeven. Uitzondering is dat we op jeugdzorg een verslechtering zien van € 1 miljoen, die tot uitdrukking is gekomen in een toename van de ambulante begeleiding en behandeling in de laatste maanden van het jaar. Grotendeels is dit toe te schrijven aan de nadelige effecten van lockdowns.
Het restant van de in te vullen taakstelling in 2021 (en verder) is, zoals al aangegeven in de Actualisatie, nog niet ingevuld. Andersom beredeneerd kunnen we zeggen dat overall gezien de overige ombuigingen vanuit financieel perspectief afgelopen jaar zijn gehaald. Net als vorig jaar analyseren wij het rekeningresultaat nader in de context van de (resterende) ombuigingen en de actuele ontwikkelingen en komen wij hierop terug in de Meerjarenbeleidsvisie 2023-2026.
Risico’s en onzekerheden
Het risicoregister is sinds de Programmabegroting 2022-2025 in het najaar niet grondig geactualiseerd. De financiële onzekerheden blijven aanhoudend groot. De dialoog tussen Rijk en gemeenten over een passend financieel kader loopt nog altijd. De crisis in Oekraïne leidt tot een vluchtelingenstroom van ongekende omvang waarvan niemand nu aan kan geven hoe lang en met welke diepgang deze aanhoudt. De enige zekerheid is dat dit in volle breedte veel gaat vragen van de dienstverlening die we in het sociaal domein leveren aan onze inwoners.