Ruimtelijke ontwikkeling

Verstedelijkingsopgave
Zowel nationaal als regionaal blijft de woningbehoefte (prognoses) groot. Tegelijkertijd is in de afgelopen jaren de bouw op volle snelheid gekomen, waarmee de plancapaciteit versneld raakt uitgeput.
De behoefte aan nieuwe woningen is dusdanig groot, dat ook forse investeringen op landschap en mobiliteit moeten worden gedaan om de woningbouw mogelijk te maken. Ede heeft in en met de partners van de regio Foodvalley en de regio Arnhem Nijmegen stappen gezet om gezamenlijk op te trekken in de Verstedelijkingsstrategie Groene Metropool. Samen met rijkspartners (BZK, I&W, LNV en EZK) en de beide provincies wordt gewerkt aan een samenhangende strategie onder de titel “Meer landschap, Meer stad”.  De principes van dit Verstedelijkingsconcept zijn in najaar 2021 door de verschillende raden vastgesteld. Inmiddels wordt gewerkt aan gebiedsuitwerkingen. Ede vervult een stevige rol in zowel het sleutelgebied Foodvalley Zuid (stedelijk), als de gebiedsuitwerking Foodvalley Noord (landelijk gebied) en de Veluwe (natuur en recreatie). Regionaal is dit traject met eigen huiswerk stevig onderbouwd met de Regionale ruimtelijke verkenning en de start van het Regionaal landbouwperspectief.

Woningmarkt
We hebben in 2021 te maken gehad met een uitzonderlijke woningmarkt. De prijzen stegen extreem en bij ruim 80% van de woningen is de vraagprijs (ruim) overboden. Ook is het aanbod nog nooit zo beperkt geweest. De doorstroming stagneert en starters hebben beperkte mogelijkheden om tot de woningmarkt toe te treden. Hoewel de invloed van gemeenten beperkt is, benutten we de mogelijkheden - denk aan de inzet van Koopgarant - daar waar het kan.  De focus van de gemeente is het vinden van locaties voor woningbouw en transformaties. In Ede is de landelijke trend zichtbaar dat projecten stagneren door regelgeving (stikstof), gebrek aan capaciteit, leveringsproblemen met materialen en/of aansluiting op nutsvoorzieningen.
In 2021 is daarom ingezet op extra aandacht voor het versnellen van de (sociale) woningbouw, waarbij samenwerking is gezocht met partners provincie en Woonstede.

Duurzaamheid en energie
Op het gebied van duurzame energieopwekking zijn de volgende ontwikkelingen van invloed geweest op de inspanningen van het programma Ede energieneutraal om het einddoel te bereiken:

• Uitspraak Raad van State over algemene normen windmolens: op grond van het Europese recht moet de regering een beoordeling gaan maken van de milieugevolgen van de algemene normen voor geluid, slagschaduw en veiligheid die in Nederland gelden voor de bouw en het gebruik van windturbines. Tot die tijd mogen deze algemene normen in het Activiteitenbesluit en de Activiteitenregeling niet worden gebruikt voor windturbineparken. Voor die tijd kan de gemeenteraad eigen normen stellen in het bestemmingsplan. Het risico is dat de gemeentenormen niet overeenkomen met de normen in de uiteindelijke milieubeoordeling van de regering. Het gevolg voor het programma Ede energieneutraal kan zijn dat de huidige onderzoeken die lopen voor potentiële windmolens in het energiecluster A12-A30 niet volledig voldoen aan de nieuwe wet- en regelgeving en daarop moeten worden aangevuld.
• Congestie elektriciteitsnet: het elektriciteitsnet in de gemeente Ede zit ‘vol’ voor levering en teruglevering van elektriciteit. Het gevolg voor 'Ede energieneutraal' is dat projecten voor de opwekking van zon- en windenergie geen elektriciteit kunnen terugleveren aan het elektriciteitsnet tot tenminste 2028. Om wel op de korte termijn zon- en windprojecten te realiseren gaan we opzoek naar directe afnemers of aansluitingen met overcapaciteit. Ook streven we ernaar om projecten te realiseren door energieopslag.

Afval
De afvalmarkt blijft gespannen. Veel afvalverwerkers hebben volle portefeuilles waardoor interesse in aanbestedingen beperkt was. Desondanks is aanbesteding van de verwerking van bioafval door Regio De Vallei afgerond; per 2023 wordt het bioafval verwerkt door ARN. Ook in 2021 heeft corona om extra inspanningen gevraagd bij verwerkers en inzamelaars. Door een grote vraag naar karton en weinig import van oud papier en karton is de oudpapierprijs flink gestegen. Dit heeft halverwege 2021 geleid tot een nieuw papiercontract voor Ede met een variabele papierprijs. Per 1 juli 2021 is statiegeld op kleine plastic flesjes ingevoerd waardoor het aandeel plastic flesjes in zwerfvuil is afgenomen. Statiegeld op drinkblikjes wordt eind 2022 ingevoerd.

Ruimtelijke planvorming
Implementatie Omgevingswet
De invoering van de Omgevingswet werd in mei uitgesteld naar 1 juli 2022 en is inmiddels verder uitgesteld naar 1 oktober 2022 of 1 juli 2023. In Ede wordt doorgewerkt aan de voorbereidingen voor de implementatie. In 2021 zijn belangrijke stappen gezet in het ontwikkelen van de Omgevingsvisie. Na een intensieve participatieronde (twee uitzendingen, online-enquête en vijf digitale gebiedsavonden) zijn de uitgangspunten in de vorm van de Leidende principes door uw raad op 1 juli 2021 vastgesteld. Deze principes zijn uitgewerkt en na een twee participatieronde (online uitzending, vijf fysieke gebiedsavonden, stakeholderbijeenkomsten en online-enquête) in de vorm van een ontwerp-Omgevingsvisie door uw raad op 9 december 2021 vastgesteld. Deze integrale en lange termijnvisie voor het grondgebied van de gemeente omvat alle aspecten en ambities voor de fysieke leefomgeving. De definitieve Omgevingsvisie wordt in de eerste helft van 2022 ter vaststelling aan de raad voorgelegd. Daarnaast is een plan van aanpak opgesteld om te komen tot een omgevingsplan.

Gezonde Leefomgeving
Aanpak luchtkwaliteit
In 2021 is ingezet op de regionale samenwerking ten behoeve van de uitvoering van het Schone Lucht Akkoord. Als vervolg op ons Manifest Gezonde Leefomgeving Veehouderij en de goede samenwerking met de pluimveesector is een pilotproject ontwikkeld om samen te onderzoeken hoe meer reductie van fijnstof te realiseren is. Andere thema's en bronnen uit het Schone Lucht Akkoord krijgen in de komende jaren meer aandacht, aan de hand van de ervaringen uit de landelijke thema-groepen.

Hoogspanningslijn
De verkabeling van de bestaande hoogspanningslijn boven de kern van Ede is een wens van omwonenden en de politiek. Op basis van het voorlopig tracé voor de ondergrondse kabel is gewerkt aan de nadere technisch uitwerking door de netbeheerder. Het definitief tracé is in juli 2021 vastgesteld. Op basis hiervan is de omgevingsvergunning verleend. Als gevolg van de raakvlakken van de verkabelingsopgave met de congestieproblematiek op het elektriciteitsnet in Ede west, is Liander eind 2021 gestart met een onderzoek gericht op het zo efficiënt mogelijk afstemmen van de verschillende opgaven. De realisatie van de verkabeling van de hoogspanningslijn schuift daardoor naar achteren en staat nu gepland voor eind 2022/ begin 2023. Het amoveren van de bestaande hoogspanningslijn volgt kort daarna en zal naar verwachting enkele maanden in beslag nemen.

Buitengebied, landelijk gebied als proeftuin
Het programma buitengebied is afgerond. De basis die in het programma is gelegd is verder geborgd in de lijnorganisatie en via samenwerking in de regio.  In 2021 is de verbinding verder gelegd tussen de thema's landbouw en voedsel en landbouw en natuur. De resultaten van het programma vormen ook een basis voor de grote opgaven voor de komende jaren met betrekking tot landbouwtransitie en natuurherstel.

Externe ontwikkelingen natuur en landschap
Het concept zoneringsplan voor de Veluwe is gepresenteerd door de provincie aan de gemeenten en vervolgens met raad en inwoners besproken. In 2022 wordt het vastgesteld door GS en starten we met de uitvoering van de maatregelen op onze eigen terreinen.
Met de GMS aanpak (Gelderse Maatregelen Stikstof) organiseert de provincie Gelderland activiteiten om de natuurdoelstellingen (vogel en habitat richtlijnen) te bereiken. Via onder andere onze opgave Robuuste Natuurversterking werken wij samen aan herstelmaatregelen in de natuur en brongerichte maatregelen in de overgangsgebieden.

Impuls landbouwtransitie en natuurversterking
In de programmabegroting is € 300.000 vrij gemaakt voor de Impuls Landbouwtransitie en Natuurversterking. Aanleiding hiervoor was de aanzienlijke bedragen die het Rijk vrij heeft gemaakt voor de aanpak van de stikstofproblematiek (zowel natuurherstel als bronmaatregelen ter vermindering van de uitstoot). De provincies zijn aan zet om samen met de betrokken partijen in de regio’s deze maatregelen in een gebiedsgerichte aanpak vorm te geven. De gemeente Ede anticipeert op deze ontwikkeling door gebiedsprocessen te faciliteren zoals op De Ginkel, in het Renkums Beekdal, het Binnenveld, De Valk en Otterlo.
De Opgave Robuuste Natuurversterking beoogt een versterking van de Edese natuur door de krachten op het gebied van natuur, biodiversiteit, groen, landschap en klimaatadaptatie te bundelen in een investeringsagenda. Dit vergroot kansen op cofinanciering, het aangaan van allianties en geeft richting aan de jaarplannen van programma’s op het gebied van landschap, natuurinclusieve landbouw, klimaatadaptatie en biodiversiteit in 2022. Ook de vastgestelde ambitie om in 2050 klimaatrobuust te zijn, wordt geïntegreerd en koppelkansen worden benut bij ruimtelijke ontwikkelingen, bijvoorbeeld in de bloemen- en zeeheldenbuurt en het levendig centrum.

Beperken negatieve Impact vernietiging PAS (Programma Aanpak Stikstof)
De gemeente is in 2021 veel in gesprek geweest met VNG, provincie en Rijk over de rol van de gemeente bij een aanpak van de stikstofproblematiek. Die gesprekken worden steeds concreter en leveren naar verwachting in 2022 meer duidelijkheid op. Daarnaast is in blijvend aandacht geweest voor de mogelijkheid om binnen wet- en regelgeving vergunningen af te geven en bestemmingsplannen in procedure te brengen, ondanks de vernietiging van het Programma Aanpak Stikstof door de Raad van State in 2019.

Recreatie en toerisme
De R&T sector is in sommige bedrijfstakken in 2021 opnieuw hard geraakt door de maatregelen in verband met corona, met name de hotelsector, bedrijven met dagrecreatie/evenementen en groepsaccommodatie. Dat heeft consequenties voor bepaalde trajecten en vraagt om aanpassingen. Bijeenkomsten met recreatieve ondernemers konden bijvoorbeeld niet doorgaan en allerlei vernieuwingen en ontwikkelingen staan voor ondernemers op een laag pitje, zolang de onzekerheden rondom de corona-maatregelen nog gelden.