Individuele ondersteuning

Algemeen - Corona
Aanbieders hebben hun dienstverlening zo aangepast dat die grotendeels heeft kunnen plaatsvinden. Ook in 2021 is er voor de aanbieders een meerkostenregeling, waarvoor we van het Rijk aanvullende financiering hebben gekregen. In 2021 was er geen stijging van het aantal opnames in de vrouwenopvang. Ambulante hulp en opvang waren continu beschikbaar. Bij de maatschappelijke opvang is er landelijk een stijging van het aantal cliënten in de noodopvang zichtbaar. Deze toestroom en de problematiek buitenslapers heeft ook in Ede de aandacht. Voor de opvang is met name de uit- doorstroom problematisch. Mensen die zelfstandig zouden kunnen wonen, evt. met ambulante begeleiding vinden geen woonruimte.

Algemeen - Salarislasten zorgdomein
De Tweede Kamer heeft op 16 september 2021 de motie Hijink/Bikker aangenomen over het vrijmaken van extra financiële middelen voor zorgsalarissen. Bij de brief van 23 september jl. heeft het kabinet aangegeven een bedrag van € 675 miljoen beschikbaar te stellen om de zorgsalarissen in het midden van het loongebouw extra te verhogen. Het kabinet stelt vanaf 2022 structureel € 94 miljoen beschikbaar aan gemeenten, opdat zij de financiële middelen hebben om de stijging van de zorgsalarissen in het sociaal domein mogelijk te kunnen maken.

Algemeen - Oproep VNG voor uniforme indexatiemethodiek
Gemeenten bepalen met welke percentage de contracten voor maatschappelijke ondersteuning en jeugdhulp voor geïndexeerd moeten worden. Ondertussen onderhandelen werkgevers en werknemers over nieuwe cao-afspraken en de VNG onderhandelt met het Rijk over toereikende budgetten. De VNG heeft de gemeenten opgeroepen een indexering met het OVA-percentage (overheidsbijdrage in de arbeidskostenontwikkeling) toe te passen. Zeker in deze tijd van arbeidsmarktkrapte in welzijn en zorg is het belangrijk om hier aandacht voor te hebben. De volgende voordelen worden gezien in een brede toepassing van het OVA:

• Afspraken met sociale partners waardoor meer rust ontstaat.
• Meer helderheid en eenduidigheid voor gemeenten bij contractering.
• Geen positieve invloed op de krappe arbeidsmarkt in de zorg: van belang om daar het juiste gesprek over te hebben met aanbieders.
• Meer zekerheid voor gemeenten en sociale partners over de ruimte die er beschikbaar is voor de arbeidsvoorwaardenontwikkeling.

Ook in Ede zijn we vanaf 2021 overgestapt op deze compensatiemethodiek, waarbij nog diffuus is of de compensatie in de algemene uitkering overeenkomstig plaatsvindt.

Wmo - Domein-overstijgende samenwerking
Zowel het landelijke als het Edese beleid is erop gericht om ouderen zo lang mogelijk zelfstandig te laten wonen. Het draagt bij aan hun zelfredzaamheid en is over de domeinen (Wmo, Zorgverzekeringswet, Wet langdurige zorg) heen goedkoper. De financiële besparing landt voornamelijk in de Wet langdurige zorg, terwijl de Wmo te maken krijgt met stijgende kosten. Op 7 december 2017 is de samenwerkingsovereenkomst domein-overstijgend werken ondertekend. De pilot is in 2018 van gestart gegaan onder de titel ‘Thuis Geven’ In de pilot wordt één arrangeur verantwoordelijk voor het organiseren van het gehele zorgarrangement.
Het ministerie van VWS heeft de pilot omarmd en in 2021 is er voor drie gemeenten (Ede, Dongen en Hoogeveen) een uitkering voor de periode 2018-2022 beschikbaar gesteld, waarbij deze gemeenten een vergoeding kunnen vragen voor deze meerkosten in de Wmo.

Wmo - Herziening abonnementstarief
De derde landelijke monitor abonnementstarief Wmo laat zien dat er sprake is van significante aanzuigende werking. In het bestuurlijke overleg met de minister van VWS op 7 oktober 2021 heeft de minister de druk op de Wmo erkend en aangegeven dat er ruimte is om afspraken te maken over financiële compensatie en/of over een inhoudelijk alternatief voor het abonnementstarief. In het regeerakkoord is opgenomen: Het abonnementstarief heeft geleid tot een beperking van stapeling van zorgkosten en is transparant en eenvoudig in de uitvoering. Door stijgend gebruik van de huishoudelijke hulp staat de beschikbaarheid van voorzieningen onder de Wmo onder druk. Daarom werken we naar een eerlijkere eigen bijdrage voor de huishoudelijke hulp met landelijke normen en met oog voor betaalbaarheid van lage- en middeninkomens. Hierdoor blijven hulp en ondersteuning beschikbaar.

Wmo - GGZ dagbesteding
GGZ-aanbieders geven bij gemeenten aan dat de Zorgverzekeringswet (Zvw) dagbesteding aan inwoners niet meer vergoedt. Deze aanbieders vragen gemeenten om een vergoeding van de dagbesteding op grond van de Wmo. Dagbesteding is in de Zvw vanaf 2022 namelijk alleen nog een onderdeel van de prestatie ‘verblijf’. De Zvw vergoedt dagbesteding niet meer ‘los’ Omdat het gaat om dagbesteding die al onder de Wmo hoorde, ligt het niet voor de hand om een financiële claim neer te leggen. In feite is het zo dat Wmo zorg een aantal jaar door zorgverzekeraars is betaald.

Beschermd wonen - openstelling Wlz (Wet langdurige zorg) voor GGZ
Per 1 januari 2021 is de Wlz opengesteld voor mensen met psychische stoornissen. Het CIZ heeft in 2020 én in 2021 meer aanvragen voor een Wlz-indicatie ontvangen dan verwacht. Hierdoor is er een achterstand ontstaan in het verwerken van deze aanvragen. Voor cliënten die Wmo- ondersteuning ontvangen, betekent dit dat zij langer een beroep moeten doen op deze ondersteuning. VNG heeft bekend gemaakt dat een compensatie voor de extra kosten die gemeenten tot 1 juli 2022 maken, worden meegenomen in de marges op de macro nacalculatie van de Wlz-uitname.

Transformatie Wmo
Eén van de transformatiedoelstellingen is het afschalen van zorg. De trends die we bij de Wmo ZIN indicatoren zien zijn in lijn met deze doelstelling. Zo zien we een stijging van het aandeel reguliere ondersteuningsvormen ten opzichte van specialistische ondersteuningsvormen en zien we een daling in de gemiddelde omvang van de verschillende indicaties. De gemiddelde omvang van BW indicatie daalt omdat veel zware zorgvragers overgegaan zijn naar de Wlz.

Toetreding Veenendaal tot de Valleiregio
Voor de maatschappelijke opvang is de gemeente Veenendaal per 2021 onderdeel geworden van de Valleiregio. Vanaf 2022 is dit ook het geval voor het beschermd wonen. In beide gevallen verhuist de centrumgemeentelijke uitkering hiertoe van de gemeente Amersfoort naar de gemeente Ede.

Decentralisatie Beschermd wonen
Het beschermd wonen wordt landelijk met ingang van 2023 gedecentraliseerd van centrumgemeenten naar alle regiogemeenten. De voorbereidingen hiertoe zijn in volle gang. Alle regiogemeenten ontvangen hiertoe van het Rijk objectieve financieringsmiddelen via een ingroeipad van 7- 10 jaar.

Transformatie vastgoed
De druk op de woningmarkt is hoog en het is de verwachting dat dit ook de komende jaren zo is. Er wordt gestuurd op passende woningbouw: naast betaalbare woningen ook aandacht voor interne doorstroming en nieuwe levensloopbestendige en passende woonconcepten voor ouderen. Voor de transformatie van leegstaand vastgoed, begeleiding aan cliënten, renovatie van de opvang en het incidenteel continueren van Housing First zijn er conform het plan van aanpak ‘Iedereen een eigen passende woonplek’ extra middelen van BZK en VWS ontvangen en ingezet.

Jeugd
De wettelijk verankerde jeugdhulpplicht, de autonome groei en de aanhoudende maatregelen maakt de druk op onze teams en de in te zetten jeugdhulp groot. Het onderzoek ‘Stelsel in Groei’ (2020), uitgevoerd door AEF, heeft aangetoond dat gemeenten jaarlijks € 1,7 miljard tekort komen in de uitvoering van de taken. Op basis van het rapport zijn begin 2021 door de commissie Sint maatregelen uitgewerkt om het tekort op de Jeugdwet beter te beheersen. Vanwege het uitblijven van een uitspraak van het kabinet, riep de VNG arbitrage in. Het resultaat is dat voor 2021 en 2022 extra middelen zijn toegekend en dat Rijk en gemeenten een Hervormingsagenda Jeugd gaan opstellen.

Het kabinet Rutte III heeft ook het wetsvoorstel “Verbetering beschikbaarheid zorg voor jeugdigen” ingediend. Het verplicht gemeenten verplicht een regiovisie op te stellen, waarin duidelijk in beeld komt wat de zorgvraag in de regio is en hoe de gemeenten de hulp organiseren. Dit betekent aandacht voor wachtlijsten en ingewikkelde casuïstiek. Daarnaast moeten gemeenten een regionale entiteit oprichten die verantwoordelijk wordt voor de inkoop van specialistische zorg op regionaal niveau. Het wetsvoorstel sluit aan bij de norm voor opdrachtgeverschap die door gemeenten zelf is ontwikkeld.

Eind 2021 is aan de gemeenten binnen jeugdhulpregio FoodValley een subsidie toegekend om een proeftuin in het kader van het Toekomstscenario kind- en gezinsbescherming uit te voeren. Deze proeftuin sluit aan op de Edese pilot JeugdLink waarin we de beschermingsketen voor jeugdigen eenvoudiger en effectiever maken.

Werk en participatie
In februari 2021 neemt de Tweede Kamer een motie aan die mogelijk moet maken dat inwoners met bijstand tot € 1.200 giften kunnen ontvangen zonder verrekening met de uitkering. Op verzoek van de raad is een dergelijke vrijlating eind 2021 in Ede van kracht geworden. De uniforme methodiek voor de loonwaardemetingen is per 1 juli 2021 ingevoerd; dit maakt het voor werkgevers aantrekkelijker om mensen met een doelgroepregistratie aan te nemen of beschut werk te organiseren. De wijziging in de financiering van de loonkostensubsidies heeft doorgang gevonden. De gemeente Ede staat er in 2021 goed voor ten opzichte van het landelijke beeld. Door de versoepelingen rond corona is de vraag vanuit de arbeidsmarkt gestegen. De uitstroom naar werk belandt op het niveau van 2019: het bestand daalt met 5%. Er is echter ook sprake van een toenemende mismatch tussen vraag en aanbod op de arbeidsmarkt. Het aantal inwoners dat langdurig in de uitkering zit neemt toe omdat de bemiddeling naar werk veel tijd neemt.

Algemene inkomensvoorziening
De gemeente ontvangt over 2021 € 460.000 minder uit de BUIG. Het gevolg hiervan is dat de gemeente over 2021 een vangnetuitkering kan aanvragen.

De tijdelijke overbruggingsregeling voor zelfstandig ondernemers (Tozo) is per 1 oktober 2021 gestopt. Voor ondernemers zijn vanaf dat moment de voorwaarden voor het aanvragen van een Bbz-regeling versoepeld. Hieraan is ook gekoppeld de inzet van producten in het kader van de Heroriëntatie Ondernemers. Dit betreft diverse vormen van ondersteuning voor het ontwikkelen van de levensvatbaarheid van het bedrijf, dan wel om een nieuw toekomstperspectief te realiseren. Ook de Tonk (tijdelijke ondersteuning noodzakelijke kosten) is per 1 oktober gestopt.

Aanvullende inkomensvoorziening
2021 wordt gekenmerkt door steeds weer aangescherpte coronamaatregelen. Dit heeft invloed op het aantal aanvragen en daarom op de uitgaven in het minimabeleid voor het onderdeel sport, cultuur en recreatie. Daarnaast is, in tegenstelling tot de verwachting, het bijstandsbestand gedaald. Hierdoor is er minder beroep gedaan op de aanvullende inkomensvoorziening.

Schulddienstverlening
Op 1 januari 2021 is Vroegsignalering opgenomen in de Wet gemeentelijke schulddienstverlening. Deze wijziging maakt van Vroegsignalering een wettelijke taak. Het wetsvoorstel Adviesrecht gemeenten bij schuldenbewind is in 2021 in voorbereiding geweest en vastgesteld. Beide ontwikkelingen leiden tot een verbreding van het schulddienstverleningsbeleid.